ANKARA-BHA
Fransa, Ay ve Mars görevlerinde astronotlara sürdürülebilir gıda sağlamak amacıyla geliştirdiği “Lunar Hatch” projesi kapsamında, levrek balıklarını uzayda yetiştirmeyi planlıyor. Fransa’nın güneyindeki Palavas-les-Flots kentinde bulunan bir araştırma merkezinde yürütülen çalışmalar, döllenmiş levrek yumurtalarının uzaya gönderilmesiyle başlayacak.
Projenin lideri olan Fransa Ulusal Okyanus Araştırma Enstitüsü’nden deniz biyoloğu Dr. Cyrille Przybyla, balığın yüksek protein içeriği ve sindirilebilirliği sayesinde uzun görevlerde astronotların kas kaybını önlemede etkili bir besin olacağını belirtti.
Lunar Hatch projesi kapsamında, levrek yumurtaları uzaya fırlatılacak ve yumurtadan çıkan balıklar, ilk etapta yalnızca gözlem altında tutulacak. Bu süreçte aynı yumurtaların Dünya’daki kardeşleri kontrol grubu olarak izlenecek. Uzun vadede hedef, Ay yüzeyinde kapalı döngü bir sistemle balık üretimini sürdürmek.
Kapalı devre gıda zinciri kurulacak
Ay’da kurulması planlanan sistemde, buzdan elde edilecek suyla doldurulacak akvaryumlar, balık atıklarının mikroalg üretiminde kullanılması, alglerin ise diğer canlılara yem olarak verilmesi öngörülüyor. Balık dışkıları solucanlar ve karidesler tarafından işlenecek, bu canlılar da yeniden balıklara yem olacak şekilde sistem döngüsel hale getirilecek.
Uzayda gıda üretimi için bir ilk
Daha önce de çeşitli balık türleri uzaya gönderilmişti. 1973’te Apollo görevinde ve 1976’da Sovyet Salyut istasyonunda yapılan deneylerin ardından, 2015’te zebra balıkları ISS’e gönderilerek mikro yerçekimi altında kas kaybı araştırılmıştı. Ancak Lunar Hatch, sadece bilimsel gözlemle sınırlı kalmayıp düzenli gıda üretimini amaçlayan ilk proje olma özelliğini taşıyor.
Uzay görevine katılma hedefi
2016 yılında ESA’nın “Ay Köyü” projesi için geliştirilen Lunar Hatch, 2018 sonunda CNES’ten destek aldı. Proje kapsamında yapılan simülasyonlar, döllenmiş yumurtaların roket kalkışındaki titreşimlerden etkilenmediğini ortaya koydu. Şimdi hedef, bu bulguları uzayda gerçek bir görevle doğrulamak.
Fransız araştırma ekibi, NASA ve CNES’in fırlatma programlarında yer almayı umuyor. İlk görev tarihi henüz netleşmedi. Öte yandan, Çin’in de benzer bir balık üretim projesi üzerinde çalıştığı biliniyor.
Dr. Przybyla, Lunar Hatch projesinin sadece uzayda değil, Dünya’da da çevresel ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından önemli katkılar sağlayabileceğini belirtti. Proje, izole topluluklar için gıda güvenliği sağlayacak sistemlerin geliştirilmesinde örnek teşkil etmeyi amaçlıyor.
