Türkiye’de ekonomik kriz artık bir girdaba döndü. Tek adam sistemine dönülmesinin ardından hızla yükselişe geçen enflasyon ve döviz kurları Türk lirasını adeta yuttu. Döviz kurlarının artmasıyla iğneden ipliğe her ürüne zam yağarken enflasyon ise tarihi seviyelere ulaştı. Enflasyonun yükselmesi yurttaşın alım gücünü düşürdü.
AKP’nin 22 yıllık iktidarında dikiş tutturamadığı konuların başında gelen ekonomi artık sadece doldur boşalt sistemine döndü. AKP’nin 22 yıllık iktidarında Türkiye’de üretim tesislerinin satılması, üreticiye yeteri kadar teşvikin sağlanmaması Türkiye’yi pek çok alanda dışarıya bağımlı bir ülke haline getirdi. Bu durum ise 11 yıldır savaşın içinde olan Ukrayna parasının Türk lirası ile eşitlenmesiyle bir kez daha gözler önüne serildi. Artık 1 Türk lirası 1 Grivna ile eşit hale geldi.
SAVAŞIN BAŞINDAN BERİ DEĞER KAZANDI
Ukrayna’da savaşın başladığı 2014 yılının Şubat ayında 1 Grivna 0.1265 Türk lirası ederken bugün 1 Grivna 0.9606 Türk lirası ediyor. Bu hesapla 11 yılda Grivna Türk lirası karşısında yüzde 659 artış sağlamış. Bu değer artışı son 5 yılda yüzde 287, son 1 yılda yüzde 20, yıl başından bu zamana ise 15 olarak yükseliş gerçekleşti.
TÜRK LİRASI GRİVNA KARŞISINDA ERİDİ
Bu veriye paralel olarak Türk lirası ise Grivna karşısında 11 yılda yüzde 72 değer kaybetti. Bu oran 5 yılda yüzde 73, 1 yılda yüzde 15 yıl başından bu güne ise yüzde 11 olarak azalış gerçekleşti.
TÜRKİYE UKRAYNA’DAN NELER ALIYOR
Türkiye Ukrayna’dan Hububat, yağlı tohum ve meyveler, muhtelif tane, tohum ve meyveler, sanayide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem, hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar, gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler, metal cevherleri, cüruf ve kül, plastikler ve mamulleri, ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü, demir ve çelik gibi ürünleri satın alıyor. Bu da Türkiye’nin kasasından Ukrayna’nın kasasına düzenli olarak ciddi oranda bir paranın girişinin olduğunu gösteriyor.
Türkiye’nin en temel ürünlerde bile dışa bağlı hale gelmesi cari açığı büyüttü. Ülkedeki politik krizler ve ekonomik istikrarsızlıkla birlikte kasanın boşalması da Türk lirasının zayıflamasında temel etkenlerden biri oldu. 2023 seçimleri öncesi ve 19 Mart 2025’te Ekrem İmamoğlu’na yapılan operasyonların ardından döviz kurlarındaki artışı frenlemek için yapılan rezerv satışları kasayı iyice boşalttı. Kasada para kalmayınca Türkiye sıcak para arayışına çıktı. Bu sistem de ekonominin doldur boşalt sistemine dönmesine neden oldu.
“TÜRKİYE’NİN KRONİK HASTALIĞI”
Ekonomist Oğuz Demir, Türk lirası ve Grivna’nın eşitlenmesi hakkında TELE1’e yaptığı açıklamada aslında Grivnada bir yükseliş olmadığını Türk lirasında değer kaybı yaşandığını belirterek, “Türkiye’nin kronik hastalığı var. Döviz açığı, İçeriden sürekli bir çıkış var. Bu açık dışarıdan gelen sıcak para ile kapatılmaya çalışılıyor. Dışarıdan sıcak para gelince Türk lirası değer kazanıyor, sıcak para gidince Türk lirası değer kaybediyor” dedi.
Türkiye’de yabancı yatırımcının çıkışına da dikkat çeken Demir, “Siyasi operasyonlar yabancı çıkışını etkiliyor. Neden çıkıyor yabancı? Türkiye’de istikrarsızlık görüyor, hukuka güvenmiyor, ekonomiye güvenmiyor. Siyasi işlerin ekonomiyi bozacağına dair inancı oluşuyor” ifadelerini kullandı.
SÖNMEZ 19 MART’A DİKKAT ÇEKTİ
Ekonomist Mustafa Sönmez’de hem cari dengeye hem de 19 Mart gibi politik olaylara değinerek, “Ülkelerin değer kazanması ya da kaybetmesinde, döviz dengesi, ülke içinde yabancı paranın olup olmaması çok önemli. Ukrayna’ya Avrupa’dan ABD’den ciddi bir destek oldu. Bu sebeple para dayanır. Bu bizde yok. Hem cari açık var hem ciddi yabancı çıkışı oldu. Hele 19 Mart’ta çok ciddi rezerv düşüşü oldu. Çünkü yabancı çıkışı oldu. Türk ekonomisi güçlü ve sağlam değil. Kırılgan. Yeni bir politik altüst oluşta yine bir çıkış olabilir” diye konuştu.
AFRİKA ÜLKELERİNİN PARALARI TÜRK LİRASINI GEÇTİ
BOTSVANA
1 Botsvana Pulası = 3.01 Türk lirası
GANA
1 Gana Cedisi = 3.86 Türk lirası
FAS
1 Fas Dirhemi = 4,45 Türk lirası
LİBYA
1 Libya Dinarı = 7.42 Türk lirası
