ISPARTA-ISPARTAGUNCEL.COM Türkiye’de kamu maliyesine dair süregelen tartışmaların merkezinde, yıllardır kasıtlı olarak yaratılan bir algı yatıyor: “Devletin sırtındaki memur yükü.” Kamu personelinin sayısının fazlalığından dem vuran, bütçedeki en büyük giderin memur maaşları olduğunu iddia eden ve her fırsatta kemer sıkma politikasını vatandaşa ve kamu çalışanına fatura eden bir anlayış, ne yazık ki geniş bir kesimde karşılık buluyor. Oysa rakamlar ve hükümetin kendi harcama tercihleri, bu algının ne kadar temelsiz olduğunu ve asıl israfın nerede gizlendiğini acı bir şekilde gözler önüne seriyor.
Bir yanda OECD ortalamasının (%18,4) ve Avrupa Birliği ortalamasının (%16) fersah fersah gerisinde, %13,5’lik kamu istihdam oranıyla “memur sayısı az” bir ülke olan Türkiye; diğer yanda ise makam aracı sayısıyla tüm Avrupa’yı geride bırakan bir “saltanat” düzeni. İşte Türkiye’nin kamu yönetimi ve bütçe politikalarındaki temel çelişki tam da bu noktada düğümleniyor.
Avrupa’yı Sollayan Konvoylar ve Kâğıt Üzerindeki Tasarruf
2025 itibarıyla Türkiye’deki kamuya ait makam aracı sayısı 130 bine dayanmış durumda. Bu rakam, ekonomik olarak bizden katbekat güçlü olan Almanya’da 9 bin, Fransa’da ise sadece 8 bin. Hükümetin ardı ardına yayımladığı “tasarruf genelgeleri” ise tam bir aldatmacaya dönüşmüş durumda. 2024’ün ilk yarısında satılan araçlardan sadece 5 milyon TL gelir elde edilirken, yeni araç alımına 161 milyon TL harcanması, niyetin tasarruf değil, filoyu daha da lüks hale getirmek olduğunu kanıtlıyor.
Bu devasa filonun maliyeti sadece alım bedeliyle sınırlı değil. 130 bin aracın deposunun tek bir dolumunun güncel fiyatlarla yaklaşık yarım milyar TL’ye (489 milyon TL) mal olduğu bir ülkede, asıl yükün kim olduğu sorusunu sormak meşrudur. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı’nın, bakanlığının sisteminde 14 milyondan fazla yoksul kayıtlıyken 32,6 milyon TL’lik lüks makam aracını tercih etmesi, bu çarpıklığın en somut ve en acı örneğidir. “İtibardan tasarruf olmaz” söylemi, halk kemer sıkarken halktan kopuk bir lüks ve şatafat düzeninin meşruiyet zeminine dönüştürülmüştür.
Asıl Yük, Geleceği İnşa Eden Memur Değil, Gösteriş Tüketen Araçlardır
Şimdi madalyonun diğer yüzüne bakalım. Türkiye’de kamu personeli sayısı gerçekten “fazla” mı? Rakamlar net bir şekilde “hayır” diyor. Norveç, İsveç, Danimarka gibi refah seviyesi en yüksek ülkelerde her dört vatandaştan biri kamu çalışanı iken, Türkiye’de bu oran %6’lar seviyesinde. Yani Türkiye, vatandaşına daha kaliteli eğitim, sağlık, güvenlik ve adalet hizmeti sunmak için daha fazla öğretmene, doktora, hemşireye, polise ve hâkime ihtiyaç duyan bir ülke konumundadır.
Kamu personeli, devletin halkına uzanan eli ve yüzüdür; bir maliyet kalemi değil, ülkenin geleceğine yapılan bir yatırımdır. Tartışılması gereken, onların sayısı değil, adil olmayan maaş skalaları ve giderek zorlaşan çalışma koşullarıdır. Hükümetin ve bu algıyı yaratan çevrelerin asıl görmesi gereken şudur: Bütçeyi yoran şey, ücra bir köyde görev yapan öğretmenin maaşı veya gece gündüz demeden çalışan hemşirenin nöbet ücreti değil, değeri milyonlarca lirayı bulan ve bir deponun dolum maliyetiyle onlarca ailenin geçinebileceği makam araçlarıdır.
Sonuç olarak, “memur sayısı fazla” algısını yayanlar, dikkatleri kamudaki asıl israf ve şatafat düzeninden uzaklaştırmaya hizmet etmektedir. Eğer samimi bir tasarruf politikası izlenecekse, işe önce Avrupa’da bisikletle işe giden bakanları örnek alarak, 130 binlik lüks araç saltanatına son vermekle başlanmalıdır. Çünkü bir devletin itibarı, yöneticilerinin konvoylarının uzunluğuyla değil, vatandaşının refah seviyesi ve kamu hizmetlerinin kalitesiyle ölçülür.
Türkiye’de kamu harcamalarına yönelik tartışmalar, çarpıcı bir çelişkiyi gözler önüne seriyor. Bir yanda makam aracı sayısında Avrupa ülkelerini katlayarak 130 bine ulaşan Türkiye, diğer yanda %13,5’lik kamu çalışanı oranıyla OECD ve AB ortalamalarının oldukça altında kalıyor. Hükümetin tasarruf genelgelerine rağmen lüks araç alımları hız kesmezken, “kamuda personel sayısı fazla” algısının gerçeği yansıtmadığı rakamlarla ortaya konuyor.
MAKAM ARACI FİLOSU AVRUPA’YI SOLLADI
Uluslararası verilerle desteklenen raporlara göre, 2025 itibarıyla Türkiye’deki kamuya ait araç sayısı 130 bine ulaştı. Bu sayı, ekonomik devler olan Almanya’da 9 bin, Fransa’da ise 8 bin seviyesinde bulunuyor. Hükümetin tasarruf genelgeleri kâğıt üzerinde kalırken, 2024’ün ilk altı ayında araç satışından sadece 5 milyon TL gelir elde edilip yeni araç alımlarına 161 milyon TL harcandığı belirtildi. 130 bin aracın yakıt deposunun tek seferlik dolum maliyetinin ise yaklaşık 489 milyon TL’yi bulduğu hesaplanıyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın 32,6 milyon TL’lik lüks aracı, kamudaki harcama tercihlerine yönelik eleştirilerin odağına oturdu.
TÜRKİYE’DE MEMUR SAYISI ORTALAMANIN ALTINDA
Öte yandan, Türkiye’de kamu istihdam oranının %13,5 olduğu, bu oranın %18,4 olan OECD ve %16 olan AB ortalamasının gerisinde kaldığı ifade ediliyor. Özellikle %30’lara varan kamu çalışanı oranına sahip İskandinav ülkeleriyle kıyaslandığında, Türkiye’de “memur fazlası” olduğu yönündeki yaygın kanının rakamsal bir dayanağı bulunmuyor. Uzmanlar, kamu personelinin bir “yük” olarak değil, eğitim, sağlık ve güvenlik gibi temel hizmetlerin sürdürülebilmesi için bir “yatırım” olarak görülmesi gerektiğini vurguluyor.
ELEŞTİRİLER: “İSRAFIN ADRESİ MEMUR DEĞİL, MAKAM ARACI”
Kamuoyunda dile getirilen eleştiriler, hükümetin bir yandan vatandaşa ve memura kemer sıkma politikaları uygularken, diğer yandan “itibardan tasarruf olmaz” anlayışıyla lüks araç filosunu genişletmesinin büyük bir çelişki yarattığı yönünde yoğunlaşıyor. Asıl bütçe yükünün, ülkenin geleceğini inşa eden öğretmen, doktor ve polis gibi kamu çalışanları değil, milyonlarca liralık makam araçları ve onların devasa işletme giderleri olduğu savunuluyor.
